باب الفیل (مسجد کوفه)مسجد کوفه یکی از مساجد چهارگانه بزرگ جهان اسلام است که در شهر کوفه عراق واقع شده است. این مسجد در گذشته، دارای چند دروازه بوده که امروزه تنها یک دروازه به نام باب الفیل باقی مانده است، البته دروازه‌های دیگری ساخته‌اند. ۱ - معرفی اجمالیدر گذشته، مسجد کوفه دارای چند دروازه بوده است که امروزه تنها یک دروازه آن، باقی مانده است، نام این دروازه باب الفیل و در گوشه شمال غربی مسجد قرار دارد، البته در دوره‌های اخیر، دروازه‌های جدیدی به صحن مسجد، باز شده است، از جمله دروازه‌ای واقع در میانه ضلع غربی مسجد که به اشتباه باب الکنده (از دروازه‌های قدیمی مسجد کوفه) خوانده می‌شود، دروازه صحن مسلم بن عقیل، در میانه ضلع شرقی مسجد که چندین بار، از جمله در سال ۱۳۸۸ ه. ق، بازسازی شده است و دروازه کوچکی به نام باب الرحمه، در میانه ضلع شمالی که در سال ۱۳۸۸ ه. ق، ایجاد شده است. [۱]
طريحى، محمدسعيد، العتبات المقدسة فی الکوفه، ص۸۱.
۲ - منارهبالای باب الفیل، مناره‌ای دایره‌ای وجود دارد که در سال ۱۳۷۶ ه. ق- ۱۹۵۶ م ساخته شده و بدنه آن با الواح و کتیبه‌های کاشی، تزیین یافته است، این مناره، به‌جای مناره قدیمی‌تری ساخته شد که در تاریخ مذکور، به سبب بنای مناره جدید، به‌طور کامل تخریب گردید. [۲]
طريحى، محمدسعيد، العتبات المقدسة فی الکوفه، صص۶۵ - ۶۶.
در بازسازی اخیر مسجد، دو مناره مربع به مسجد افزوده شده است که یکی از آنها، در زاویه شمال غربی مسجد، کنار مناره دایره‌ای قدیمی و مناره دیگر، در زاویه شمال شرقی، قرار دارد. ۳ - علت نامگذاری به باب الثعبانیکگگی از نام‌های باب الفیل، در گذشته، «باب الثعبان» (دروازه افعی)، بوده است. علت نامگذاری آن، وقوع یک کرامت در زمان امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) در ارتباط با این دروازه مسجد است که در تعدادی از منابع شیعه، نقل شده است. داستان آن، چنین است که در یکی از روزهای جمعه، امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) بالای منبر مسجد کوفه، خطبه می‌خواند که افعی بزرگی که سر آن از سر گوسفند نیز بزرگ‌تر بود، از سمت باب الفیل وارد مسجد شد و به سمت منبر حرکت کرد و مردم از ترس آن، کنار رفتند، افعی نزد امام علی (علیه‌السّلام) بالای منبر رفت و سرش را نزدیک امام برد و حضرت به او، گوش داد، سپس از منبر پایین آمد و از همان باب الفیل بیرون رفت و از دیدگان مردم غایب شد، حضرت (علیه‌السّلام) خطاب به مردم فرمود: این افعی را که دیدید، وصی محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بر جنیان است و من، وصی ایشان بر آدمیانم، آن افعی، بیشتر از شما از من پیروی می‌کند و او، جانشین من میان شماست... و او از من سؤالی کرد که من پاسخ او را دادم. ۴ - پانویس
۵ - منبعزیارتگاههای عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، مقاله «مسجد کوفه»، ج۱، ص۹۵. |